Trọn Bộ Bản Vẽ Biện Pháp Thi Công Nhà Xưởng (Xây Dựng, Kết Cấu Thép, M&E)
1. Giới thiệu tổng quan
Trong thi công nhà xưởng công nghiệp, bản vẽ biện pháp thi công (BPTC) không chỉ là một tập hợp các hướng dẫn kỹ thuật, mà là "kim chỉ nam" quyết định sự thành bại của dự án. Khác với bản vẽ thiết kế (chỉ rõ sản phẩm cuối cùng), bản vẽ BPTC trình bày chi tiết "cách làm" – từ trình tự, phương pháp, máy móc sử dụng đến các giải pháp an toàn để biến bản vẽ thiết kế thành hiện thực. Một bộ bản vẽ BPTC đầy đủ và chi tiết, đặc biệt là sự phối hợp nhịp nhàng giữa 3 hạng mục chính: Xây dựng, Kết cấu thép và Cơ điện (M&E), chính là chìa khóa để đảm bảo tiến độ, chất lượng và tối ưu chi phí cho nhà thầu.
2. Chi tiết 3 bộ Bản vẽ Biện pháp thi công nhà xưởng cốt lõi
Một bộ hồ sơ BPTC nhà xưởng chuyên nghiệp không thể thiếu 3 cấu phần dưới đây. Mỗi bộ bản vẽ giải quyết những vấn đề đặc thù của từng hạng mục.
2.1. Bản vẽ Biện pháp thi công Phần Xây dựng
Đây là nền tảng của toàn bộ công trình, quyết định sự ổn định và kết cấu tổng thể. Các bản vẽ trong bộ này tập trung vào các công tác từ mặt đất trở xuống và phần bao che.
-
Bản vẽ tổng mặt bằng thi công: Bố trí tổng thể công trường, vị trí cổng ra vào, đường vận chuyển nội bộ, vị trí tập kết vật tư (cát, đá, thép), khu vực lán trại, trạm trộn bê tông (nếu có), nguồn điện, nguồn nước...
-
Bản vẽ biện pháp thi công đào đất, hố móng: Chi tiết mặt cắt, phương án đào (đào mở, đào taluy), biện pháp chống sạt lở (văng chống, cừ larsen), vị trí và hướng di chuyển của máy đào.
-
Bản vẽ biện pháp thi công ván khuôn, cốt thép, bê tông móng: Chi tiết cấu tạo ván khuôn (thép, gỗ), vị trí các cây chống, gông cùm. Bố trí các lớp thép, kê nối thép. Sơ đồ hướng đổ bê tông, vị trí mạch ngừng (nếu có).
-
Bản vẽ biện pháp thi công tường, sàn: Biện pháp xây tường, bố trí giàn giáo bao che, biện pháp thi công sàn (cốp pha, bê tông).
-
Lưu ý chuyên gia:
-
Mặt bằng tổng thể: Phải tính toán kỹ lưỡng bán kính hoạt động của các thiết bị cẩu, máy móc để tránh va chạm và tối ưu đường đi, giảm thời gian vận chuyển. Đây là lỗi sai sơ đẳng nhưng rất hay gặp.
-
Móng: Đối với móng gần công trình hiện hữu, bản vẽ BPTC bắt buộc phải có giải pháp chống ảnh hưởng lún, nứt (ví dụ: cừ thép, tường vây). Tham chiếu TCVN 9362:2012 về Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình.
-
2.2. Bản vẽ Biện pháp thi công Phần Kết cấu thép
Đây là "bộ xương" của nhà xưởng, đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối trong lắp dựng.
-
Bản vẽ trình tự lắp dựng: Đánh số thứ tự các cấu kiện (cột, kèo, xà gồ) và trình bày rõ thứ tự lắp dựng theo từng giai đoạn, từng gian, từng khu vực. Thường lắp từ gian có giằng gió ổn định trước.
-
Bản vẽ bố trí cẩu và phạm vi hoạt động: Xác định vị trí đứng, tầm với của cẩu (thường là cẩu lốp 50-70 tấn) cho từng cấu kiện. Phải thể hiện rõ các vùng nguy hiểm, vùng cấm.
-
Bản vẽ chi tiết biện pháp neo giằng, chống lật: Cực kỳ quan trọng. Chi tiết hóa các vị trí giằng cáp tạm thời, thanh chống để ổn định khung trong quá trình lắp dựng, trước khi hệ giằng vĩnh viễn được hoàn thiện.
-
Bản vẽ biện pháp lắp dựng tấm bao che: Trình tự lắp tôn mái, tôn tường, máng xối. Đặc biệt lưu ý biện pháp thi công ở trên cao, giải pháp chống tốc mái khi gặp gió lớn.
-
Lưu ý chuyên gia:
-
Trình tự lắp dựng: Luôn ưu tiên lắp dựng các gian có hệ giằng chéo (giằng cột, giằng mái) trước để tạo thành một khối khung cứng ổn định, sau đó mới triển khai các gian còn lại.
-
Bu lông liên kết: Phải có bản vẽ quy định rõ lực siết bu lông (theo tiêu chuẩn TCVN 5575:2012) và biện pháp kiểm tra, đánh dấu các bu lông đã siết đủ lực.
-
2.3. Bản vẽ Biện pháp thi công Hệ thống M&E (Cơ điện)
Hệ thống M&E là "mạch máu" của nhà xưởng, việc thi công sai có thể dẫn đến phải đục phá, sửa chữa rất tốn kém.
-
Bản vẽ biện pháp thi công hệ thống điện: Vị trí và phương án lắp đặt tủ điện tổng, hệ thống thang máng cáp, đường đi của dây điện. Biện pháp thi công hệ thống tiếp địa, chống sét.
-
Bản vẽ biện pháp thi công hệ thống cấp thoát nước: Sơ đồ đường ống, vị trí và phương án lắp đặt các hố ga, bể chứa. Biện pháp thử áp, kiểm tra rò rỉ đường ống.
-
Bản vẽ biện pháp thi công hệ thống PCCC: Vị trí lắp đặt đầu báo khói, đầu phun Sprinkler, hộp cứu hỏa, đường ống.
-
Bản vẽ biện pháp thi công hệ thống thông gió, điều hòa không khí (HVAC): Đường đi của các ống gió, vị trí lắp đặt quạt, miệng gió, dàn nóng/lạnh.
-
Lưu ý chuyên gia:
-
Bản vẽ phối hợp (Coordination Drawing): Đây là bản vẽ quan trọng nhất trong BPTC M&E, thường được dựng bằng mô hình 3D (BIM). Nó chồng lớp tất cả các hệ thống (điện, nước, PCCC, HVAC) lên nhau và lên mặt bằng kết cấu để phát hiện các điểm xung đột (clash detection) ngay trên bản vẽ, tránh việc phải đục phá dầm, tường khi thi công thực tế.
-
3. Các lỗi sai "chết người" khi lập và đọc bản vẽ & Cách phòng tránh
-
Lỗi 1: Thiếu sự phối hợp (Clash): Bản vẽ M&E đi xuyên qua dầm kết cấu, đường ống nước đi qua vị trí tủ điện.
-
Hậu quả: Phải đục phá kết cấu, làm suy yếu khả năng chịu lực, tốn kém chi phí và thời gian để xử lý.
-
Giải pháp: Bắt buộc phải có buổi họp phối hợp (coordination meeting) giữa các đội Xây dựng, Kết cấu thép, M&E trước khi ban hành bản vẽ. Sử dụng BIM là giải pháp tối ưu nhất để kiểm soát xung đột.
-
-
Lỗi 2: Biện pháp thi công không khả thi: Bản vẽ chỉ định vị trí cẩu đứng nhưng thực tế bị vướng công trình lân cận hoặc nền đất yếu không chịu được tải.
-
Hậu quả: Mất thời gian thay đổi phương án tại công trường, có thể phải đổi thiết bị, gây đình trệ tiến độ.
-
Giải pháp: Người lập biện pháp phải đi khảo sát thực tế công trường. Kỹ sư hiện trường phải kiểm tra lại bản vẽ BPTC và đối chiếu với điều kiện thực tế trước khi thi công.
-
-
Lỗi 3: Bỏ qua hoặc xem nhẹ biện pháp an toàn: Không có bản vẽ chi tiết giàn giáo, lan can an toàn, lưới chống vật rơi, hoặc không thể hiện các vùng nguy hiểm.
-
Hậu quả: Gây mất an toàn lao động, có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng.
-
Giải pháp: Luôn coi bản vẽ BPTC an toàn là một phần không thể tách rời của hồ sơ thi công. Phải có kỹ sư an toàn xem xét và phê duyệt.
-
4. FAQ – Giải đáp thắc mắc thường gặp
-
Câu hỏi 1: Bản vẽ biện pháp thi công nhà xưởng khác gì bản vẽ thiết kế?
-
Trả lời: Bản vẽ thiết kế (do đơn vị tư vấn thiết kế lập) mô tả sản phẩm cuối cùng (kích thước, vật liệu, thông số kỹ thuật). Bản vẽ BPTC (do nhà thầu thi công lập) hướng dẫn cách thức, trình tự và phương pháp để xây dựng nên sản phẩm đó một cách an toàn và hiệu quả.
-
-
Câu hỏi 2: Ai là người chịu trách nhiệm lập và phê duyệt các bản vẽ này?
-
Trả lời: Nhà thầu thi công là người có trách nhiệm lập bản vẽ BPTC. Sau đó, bản vẽ sẽ được trình cho Tư vấn giám sát và Chủ đầu tư xem xét, phê duyệt trước khi áp dụng thi công tại công trường.
-
-
Câu hỏi 3: Tại sao cần phải phối hợp giữa 3 bộ bản vẽ Xây dựng, Kết cấu thép và M&E?
-
Trả lời: Việc phối hợp để đảm bảo tính đồng bộ và tránh xung đột. Ví dụ, bản vẽ Xây dựng phải có các bu lông neo chờ sẵn chính xác theo bản vẽ Kết cấu thép. Bản vẽ Kết cấu thép phải có các lỗ mở, giá đỡ để hệ thống M&E đi qua mà không phải cắt phá cấu kiện.
-
Tài liệu tham khảo khác:
