Sổ Tay Nghiệp Vụ QA/QC: Hướng Dẫn Quản Lý Chất Lượng Công Trình Toàn Diện

04-10-2025 KXD Team

1. Nền Tảng Nghiệp Vụ QA/QC: Phân Biệt Để Nắm Vững

Đối với một kỹ sư xây dựng, "Sổ tay nghiệp vụ QA/QC" là kim chỉ nam không thể thiếu. Trước khi đi vào quy trình chi tiết, điều cốt lõi là phải nắm vững bản chất của hai thành phần cấu thành nên vai trò này:

QA (Quality Assurance - Đảm bảo chất lượng): Là người thiết lập hệ thống. Nhiệm vụ của QA là xây dựng toàn bộ quy trình, biểu mẫu, tiêu chuẩn và hướng dẫn để phòng ngừa sai sót ngay từ đầu. Đây là công tác làm việc với giấy tờ, quy định để tạo ra một "bộ luật" chất lượng cho dự án.
QC (Quality Control - Kiểm soát chất lượng): Là người thực thi và kiểm tra. Dựa trên "bộ luật" mà QA đã ban hành, QC sẽ trực tiếp giám sát, kiểm tra, đo lường tại công trường để phát hiện và yêu cầu khắc phục lỗi.

Trong bối cảnh tại Việt Nam, kỹ sư QA/QC thường đảm nhận cả hai vai trò, đòi hỏi sự linh hoạt giữa công tác văn phòng và hiện trường. Cuốn sổ tay này sẽ hệ thống hóa toàn bộ nghiệp vụ đó.

2. Ba Giai Đoạn Vàng Trong Quản Lý Chất Lượng Công Trình

Mọi công tác quản lý chất lượng đều xoay quanh 3 giai đoạn chính của một dự án. Việc thực hiện đúng và đủ các bước trong từng giai đoạn sẽ quyết định chất lượng cuối cùng của công trình.

2.1. Chương I: Giai Đoạn Chuẩn Bị Thi Công

Đây là giai đoạn "xây nền móng" cho toàn bộ hệ thống quản lý chất lượng. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng ở bước này sẽ giúp giảm thiểu 80% vấn đề phát sinh khi thi công.

Mô tả nghiệp vụ:
- Tập hợp & Nghiên cứu hồ sơ: Thu thập và nghiên cứu kỹ lưỡng toàn bộ hồ sơ pháp lý, hợp đồng, bản vẽ thiết kế, chỉ dẫn kỹ thuật.
- Lập Kế hoạch Chất lượng (Quality Plan): Xây dựng kế hoạch tổng thể, xác định mục tiêu, sơ đồ tổ chức, trách nhiệm của từng cá nhân trong Ban chỉ huy.
- Phát triển Hệ thống Hồ sơ: Thiết lập bộ biểu mẫu chuẩn sẽ sử dụng cho dự án: phiếu yêu cầu nghiệm thu, biên bản nghiệm thu, checklist kiểm tra...
- Trình duyệt & Phê duyệt: Lập hồ sơ trình duyệt năng lực nhà thầu phụ, nguồn gốc và chủng loại vật tư, thiết bị.
- Lập Kế hoạch Nghiệm thu (ITP - Inspection & Test Plan): Đây là văn bản quan trọng nhất, chi tiết hóa từng hạng mục công việc, các bước cần kiểm tra, tiêu chuẩn áp dụng, và các bên tham gia nghiệm thu.
Lưu ý chuyên gia:
- Rà soát xung đột thiết kế: Đừng bao giờ tin tưởng tuyệt đối vào bản vẽ. Hãy là người đầu tiên phát hiện ra một đường ống PCCC đâm xuyên qua dầm kết cấu. Việc này sẽ cứu nhà thầu khỏi những thiệt hại khổng lồ.
- Tổ chức lưu trữ khoa học: Hãy thiết lập hệ thống lưu trữ hồ sơ (cả bản cứng và bản mềm) ngay từ ngày đầu tiên. Phân loại rõ ràng theo từng thư mục: Pháp lý, Trình duyệt vật liệu, Nghiệm thu công việc, Bản vẽ hoàn công...

2.2. Chương II: Giai Đoạn Triển Khai Thi Công

Đây là giai đoạn kiểm soát thực tế tại hiện trường, nơi vai trò của người kỹ sư QC được thể hiện rõ nhất.

Mô tả nghiệp vụ:
- Kiểm soát vật liệu đầu vào: Tuyệt đối không cho phép vật liệu chưa được nghiệm thu vào công trình. Mỗi lô vật liệu về công trường phải được kiểm tra CO, CQ, lấy mẫu thí nghiệm đối chứng và lập biên bản nghiệm thu.
- Nghiệm thu nội bộ: Trước khi mời TVGS, đội ngũ nhà thầu phải tự kiểm tra và nghiệm thu công việc đã hoàn thành. Chỉ khi đã đạt yêu cầu mới tiến hành các bước tiếp theo.
- Tổ chức nghiệm thu chính thức: Gửi phiếu yêu cầu nghiệm thu và tiến hành nghiệm thu công việc với TVGS và CĐT.
- Quản lý thay đổi: Kiểm soát chặt chẽ các thay đổi thiết kế, lập biên bản xử lý kỹ thuật hiện trường và cập nhật vào hồ sơ liên quan.
- Lập bản vẽ hoàn công: Thực hiện song song với quá trình thi công. Hạng mục nào làm xong, phải tiến hành đo đạc và cập nhật bản vẽ hoàn công ngay lập tức.
Lưu ý chuyên gia:
- Nguyên tắc "Bút sa gà chết": Mọi biên bản nghiệm thu, nhật ký thi công đều là tài liệu pháp lý. Ghi chép phải rõ ràng, trung thực. Đừng bao giờ ký nghiệm thu khống cho những công việc chưa hoàn thành hoặc chưa đạt chất lượng.
- Nhật ký thi công là "hộp đen": Ghi lại tất cả diễn biến quan trọng trong ngày: thời tiết, nhân công, thiết bị, công việc thực hiện, các vấn đề phát sinh... Đây sẽ là cơ sở quan trọng để giải trình tiến độ và xử lý tranh chấp.

2.3. Chương III: Giai Đoạn Hoàn Thành & Bàn Giao

Giai đoạn cuối cùng, tổng hợp thành quả và hoàn tất các thủ tục pháp lý để đưa công trình vào sử dụng.

Mô tả nghiệp vụ:
- Tổng hợp hồ sơ hoàn công: Tập hợp, kiểm tra và đóng thành bộ toàn bộ bản vẽ hoàn công của dự án, có chữ ký xác nhận của các bên liên quan.
- Nghiệm thu bàn giao: Lập danh mục các tồn tại (defect list), phối hợp khắc phục và tổ chức nghiệm thu hoàn thành công trình.
- Lập hồ sơ hoàn thành công trình: Sắp xếp toàn bộ hồ sơ của dự án theo đúng danh mục quy định của pháp luật hiện hành, sẵn sàng cho công tác lưu trữ và kiểm tra của cơ quan nhà nước.
- Hỗ trợ quyết toán và bảo hành: Cung cấp đầy đủ hồ sơ chất lượng cho bộ phận QS làm hồ sơ quyết toán và thực hiện nghĩa vụ bảo hành công trình.
Lưu ý chuyên gia:
- File mềm chỉ là công cụ, file cứng mới là pháp lý: Dù công nghệ có phát triển đến đâu, các biên bản có chữ ký tươi và dấu đỏ của các bên vẫn là tài liệu có giá trị pháp lý cao nhất. Hãy đảm bảo hệ thống lưu trữ bản cứng được bảo quản cẩn thận.

3. Tải Ngay Bộ Tài Liệu Sổ Tay QA/QC Đầy Đủ

Bài viết này đã hệ thống hóa những nghiệp vụ cốt lõi nhất. Để sở hữu trọn bộ "Sổ Tay Nghiệp Vụ QA/QC" với đầy đủ biểu mẫu, checklist và quy trình chi tiết có thể áp dụng ngay vào công việc, vui lòng tải về bộ tài liệu độc quyền từ Kênh Xây Dựng.

4. FAQ – Giải Đáp Thắc Mắc Cho Kỹ Sư QA/QC

Câu hỏi 1: Yếu tố quan trọng nhất để trở thành một kỹ sư QA/QC giỏi là gì?
- Trả lời: Đó là sự cẩn thận và nguyên tắc. Một kỹ sư QA/QC giỏi không chỉ nắm vững chuyên môn mà còn phải cực kỳ tỉ mỉ trong việc kiểm tra hồ sơ, giám sát hiện trường và kiên quyết tuân thủ các quy trình đã đề ra.
Câu hỏi 2: Làm thế nào để xử lý khi có mâu thuẫn giữa tiến độ và chất lượng?
- Trả lời: Chất lượng luôn phải được ưu tiên. Nhiệm vụ của kỹ sư QA/QC là cảnh báo sớm các rủi ro về chất lượng có thể ảnh hưởng đến tiến độ, đề xuất các giải pháp thi công tối ưu để vừa đảm bảo chất lượng, vừa đáp ứng tiến độ trong khả năng cho phép. Mọi sự đánh đổi đều phải được ghi nhận bằng văn bản.
Câu hỏi 3: Hồ sơ hoàn thành công trình bao gồm những gì?
- Trả lời: Danh mục hồ sơ hoàn thành công trình rất chi tiết và được quy định bởi các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng. Về cơ bản, nó bao gồm 3 phần chính: Hồ sơ chuẩn bị đầu tư & hợp đồng, Hồ sơ khảo sát & thiết kế, và Hồ sơ quản lý chất lượng thi công.